Şirket Türleri Nelerdir? Farkları Nelerdir?

Yeni bir iş kurarken atacağın en önemli adımlardan biri, doğru şirket türünü seçmektir. Çünkü bu seçim, sadece vergisel yükümlülüklerini değil; aynı zamanda sorumluluklarını, yatırım olanaklarını ve büyüme potansiyelini de doğrudan etkiler. Hangi şirket türünün sana en uygun olduğunu öğrenmek için gel, Türkiye’deki şirket yapılarının farklarını birlikte inceleyelim!

 

Şirket türleri nelerdir?

Bir şirket açarken sorumluluk, sermaye, ortak sayısı, vergi yükü ve büyüme hedeflerinizi göz önünde bulundurarak kendine en uygun türü seçmen gerekir. Çünkü her bir şirket türünün farklı avantajları ve riskleri vardır ve yanlış bir tercih yapmak dezavantajları beraberinde getirebilir. Seçimini yaparken gerekirse bir mali müşavir veya avukattan hukuki destek alman faydalı olacaktır. Türkiye’de Türk Ticaret Kanunu’na göre başlıca şirket türleri şu şekildedir:

 

Anonim şirket (A.Ş.)

Anonim şirketler sermaye şirketi kategorisindedir ve sermayeleri paylara bölünmüştür. Şirket ortaklarının sorumluluğu yalnızca taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlıdır ve kişisel mal varlıkları korunur. Anonim şirketlerde asgari sermaye bazı durumlarda daha fazla olsa da genellikle 250.000 ₺ civarındadır. Tek ortakla da kurulabilen bu şirket türü büyük ölçekli, kurumsallaşmayı hedefleyen şirketler için uygundur.

 

Limited şirket (Ltd. Şti.)

Limited şirketler sermaye şirketi kategorisinde olan bir diğer şirket türüdür. Bu şirketler sermaye esasına göre kurulur ve şirket ortakları sermaye payları kadar sorumludur. Limited şirketlerde asgari sermaye yaklaşık 50.000 ₺’dir ve ortak sayısı 1–50 kişi arasında olabilir. bu şirket türü kurulumu ve yönetimi diğer şirket türlerine göre biraz daha basit olduğundan KOBİ ve girişimci seviyesindeki işletmeler için idealdir.

 

Şahıs şirketi

Şahıs şirketlerinin tek bir gerçek sahibi olur ve tüzel kişilik taşımazlar. Bu şirket türünün ortakları ya da sahibi tüm kredi ve borçlardan doğrudan sorumludur. Gelir vergisine tabi olan bu şirket türünün kurulumu kolay ve düşük maliyetli olduğundan küçük işletmeler, esnaf ve serbest meslek sahipleri tarafından tercih edilir.

 

Kooperatif

Kooperatifler üyelerin ortak ekonomik/sosyal ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan demokratik yapılardır. Bu şirket türünde üyeler genellikle sermaye payları kadar sorumludur. Ticari şirketlerden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olan kooperatifler tarım, konut, tüketim vb. alanlarda sıkça görülür.

Şirket türleri arasındaki farklar?

Türkiye’de başlıca şirket türleri arasında vergi, yatırım ve sorumluluk açısından önemli farklar vardır. Bu farkları şu şekilde özetleyebiliriz:

 

Vergi farkları

Şahıs şirketi gelir vergisine tabidir ve dilimlere göre %15–%44 arasında vergi ödenir. Bu şirkette elde edilen kar doğrudan gerçek kişi olarak beyan edilir. Muhasebesi ve beyannameleri daha basit olan şahıs şirketlerinin işletme maliyeti düşüktür. Limited ve anonim şirketler ise kurumlar vergisine tabidir ve kar üzerinden vergi öderler. Bu şirketlerde kar dağıtımı yapıldığında, çifte vergilendirme biçiminde stopajla gerçek kişilere gelir vergisi uygulanır. Anonim şirketlerin özel vergi avantajları vardır. Bu şirket türünde pay senedini en az 2 yıl elde tutan gerçek kişi gelir vergisinden muaf olabilirken; tüzel kişi %75 oranında kurumlar vergisi istisnasından yararlanabilir. Limited şirkette böyle bir istisnai durum yoktur, hisse devri her zaman vergilendirilir.

 

Yatırım & sermaye farkları

Yatırım çekme ve büyüme potansiyeli sınırlı olan şahıs şirketlerinde sermaye artırımının dışarıdan sağlanması zordur. Bu şirket türünde kurucunun tüm varlığıyla sınırsız sorumlu olması yatırımcıyı caydırabilir. Asgari sermayesi yaklaşık 10.000–50.000 ₺ aralığında olan limited şirketlerde ise 50 kişiye kadar ortak olabilir. Bu şirket türünde hisse devri noter ve onay gibi formalitelerle sınırlı olup yatırım çekmek karmaşık olabilir. Anonim şirketlerde ise asgari sermaye 250.000 ₺ olup halka açık olmayan kayıtlı sermaye şirketlerinde 500.000 ₺’ye kadar da çıkabilir. Ortak sayısı sınırsın olan anonim şirketlerde ortak sayısı 500’ü geçince SPK düzenlemelerine tabi olunur.  Pay devri daha esnek ve kolay olan anonim şirketler hisse senedi ihraç edebilir, tahvil çıkarabilir ve halkla arzla büyük yatırım imkanları elde edebilir.

 

Sorumluluk farkları

Şahıs şirketlerinde kurucu, şirketin tüm borçlarından şahsi mal varlığıyla sınırsız sorumludur. Limited ve anonim şirketlerde ise ortakların sorumluluğu koydukları sermayeleri ile sınırlıdır. Fakat limited şirkette, ödenmeyen vergi, SGK gibi kamu borçlarında ortaklar sermaye payları oranında doğrudan sorumlu tutulabilir. Anonim şirketlerde ise ortaklar kamu borçlarından etkilenmez, şirket borçlarıyla ilgili sorumlulukları sermaye ile sınırlı kalır.

 

Şirket türlerinin avantajları ve dezavantajları

Her şirketin avantajları olduğu gibi dezavantajlı olduğu durumlar vardır. Bu avantajları ve dezavantajları şu şekilde sıralayabiliriz:

 

Şahıs şirketinin avantajları ve dezavantajları

Avantajlar

·       Düşük maliyetle hızlıca kurulabilir ve basitçe kapatılabilir.

·       Kurulum ve işletme giderlerinin düşük olmasıyla beraber muhasebe prosedürleri de oldukça sadedir.

·       Gelir vergisi kademeli sistem sayesinde düşük gelirlerde daha az vergi yükü sağlar; giderler kişisel beyana dahil edilebilir.

·       Tüm kararları tek kişi aldığından bürokrasi azdır ve şirket sahibi tam kontrole sahiptir.

 

Dezavantajlar

·       Şirketin geliri yükseldikçe vergi dilimleri nedeniyle ciddi vergi yükü doğabilir (%20–%40).

·       Sınırsız sorumluluk, borçlar sahibin şahsi mal varlığını da tehdit eder.

·       Finansman, yatırım ve büyüme potansiyeli sınırlı olmakla beraber banka itibarı da düşüktür.

Limited şirketin avantajları ve dezavantajları

Avantajlar

·       Ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır.

·       Kurumsal yapısı sayesinde banka kredileri ve ticari ilişkiler daha kolaydır.

·       Kurumlar vergisi sabit (%20 civarı) olup, bu durum bazı sektörlerde avantajlıdır.

·       Pay devri mümkündür, şirket varlığı ortak değişse bile devam eder.

 

Dezavantajlar

·       Kuruluş ve işletme maliyeti yüksektir.  

·       Pay devri noter onayı ve sicil işlemine bağlı olduğundan yatırımcı çekmede çok esnek değildir.

·       Tahvil çıkaramaz; finansman araçları anonim şirket kadar geniş değildir.

 

Anonim şirketin avantajları ve dezavantajları

Avantajlar

·       Ortakların sorumluluğu sadece taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlıdır; kamu borçlarından etkilenmezler.

·       Halka açılma, hisse senedi ve tahvil ihraç etme imkânı olduğundan sermaye artırımı ve yatırım çekme gücü yüksektir.

·       Pay devri kolaydır.

 

Dezavantajlar

·       Kuruluş masrafları yüksektir.

·       Yönetim organları ve muhasebe süreçleri karmaşıktır, düzenleme yükü fazladır.

·       Sermaye artırımı için bazen zorunlu genel kurul ve sözleşme değişikliği gerektiğinden masraflı olabilir.

 

Hangi şirket türü hangi durumda tercih edilir?

Şahıs şirketleri hızlı kurulma kolaylığı ve düşük maliyetleri sayesinde küçük ölçekli iş kurmak isteyenlere daha uygun olabilir. Buna kıyasla limited şirketlerde ortaklar arasında yatırım, sorumluluk ve vergi dengesi olduğundan orta ölçekli şirketler için ideal bir tercih olabilir. Anonim şirketler ise geniş ortaklık, yatırım çekme, esnek devir imkânı ve kurumsal yapı isteyen girişimler için en uygun seçenektir.

 

 

Kaynaklar: 1.

 

Bu blog yazısında sunulan bilgiler; yalnızca genel nitelikte olup hukuk, finans veya yatırım danışmanlığı teşkil etmemektedir. İçerik, bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, özel durumlarınız için profesyonel danışmanlık almanız tavsiye edilir. Yazıda yer alan ifadeler, herhangi bir bağlayıcılık veya sorumluluk doğurmamakta, yalnızca yazarın değerlendirmelerini yansıtmaktadır. Alacağınız kararlarda tüm sorumluluk tarafınıza ait olup, Papel Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş. bu bağlamda herhangi bir yükümlülük kabul etmemektedir.