Kredi Notu Nedir? Nasıl Yükseltilir? Findeks Kredi Notu ile İlgili Bilmeniz Gerekenler

Bir anlamda, özel ve tüzel kişilerin finansal güvenilirlik puanlarını ifade eden kredi notuyla ilgili merak edilenler Papel Blog’da…

Kredi Notu Nedir?

Kredi notu, bir bireyin veya kurumun finansal geçmişi ve kredi ödeme alışkanlıklarını ölçen bir değerlendirme sistemidir. Kredi notu 0 ile 1.900 puan aralığında bir değer ile ifade edilir ve bu puan, bireyin veya kurumun kredi geçmişini, borçlarını zamanında ödeme durumunu, kredi başvurularını ve finansal durumunu yansıtır.

Kredi Notu Nasıl Ortaya Çıktı?

Kredi Notu, 1950’li yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkmış ve oradan dünyanın farklı bölgelerinde yer alan finansal sistemlerce sahiplenilmiştir. Bu yıllarda finans sektöründe bilgisayar kullanımının yaygınlaşması sayesinde yüksek sayıda kredi kullanıcısının finansal geçmişi, eskiye göre çok daha kolay şekilde depolanabilir ve incelenebilir hale geldi. Böylece finansal kuruluşlar, sahip oldukları veri tabanını baz alarak kredi başvurusu yapan kişilerin finansal güvenilirliklerini sayılarla ifade eden modeller geliştirmeye başladılar.

Zamanla bir sektör standardı haline gelen Kredi Notu, 1995 yılında kurulan Kredi Kayıt Bürosu ile Türkiye’de de hesaplanmaya ve kredi kullanımı sırasında belirleyici rol oynamaya başladı.

Kredi Notunu Kim Verir?

Türkiye’de özel ve tüzel kişiliklerin güncel borçluluk oranı, geçmiş ödeme alışkanlıkları gibi finansal davranış bilgileri Kredi Kayıt Bürosu (KKB) tarafından kayıt altında tutulmaktadır. Tüm ülkedeki kredi kullanıcılarının profiline erişme imkanına sahip olması sayesinde Kredi Kayıt Bürosu, kredi notunun belirlenmesinde tek yetkili kuruluştur.

KKB tarafından oluşturulan Findeks adlı platform üzerinden özel ve tüzel kişiler üyelik oluşturarak kendi kredi notlarını öğrenebilmekte, risk raporu alabilmektedir.

Kredi Notu Neden Önemlidir?

Kredi notu, finansal kuruluşlar tarafından kredi başvurularını değerlendirirken ve kredi riskini belirlerken önemli bir faktördür. Daha yüksek bir kredi notu, bir kişinin veya kurumun kredi geçmişinin daha sağlam olduğunu ve kredi borçlarını düzenli olarak ödediğini gösterir. Bu durum genellikle daha düşük faiz oranlarıyla kredi almayı kolaylaştırırken, düşük bir kredi notu ise kredi başvurularının reddedilmesine veya yüksek faiz oranlarıyla kredi alınmasına neden olabilir.

Kredi not aralıkları ise şöyle belirlenmiştir:

1-699 puan arası: En riskli

700-1.099 puan arası: Orta riskli

1.100-1.499 puan arası: Az riskli

1.500-1.699 puan arası: İyi

1.700-1.900 puan arası: Çok iyi

Findeks Kredi Puanı Neye Göre Belirlenir?

Findeks Kredi Notu'nu belirlerken birden çok faktör göz önünde bulundurulur. Örneğin çok borçlu olmak ve bu borcu zamanında ödememek kredi notunu düşürürken, belli bir süre boyunca bankacılık ürünleri kullanmamak da daha düşük bir nota neden olabilir.

Findeks notunu belirleyen faktörler ve not belirlerken oluşturdukları ağırlıklar şöyledir;

Bireysel kredi ve kredi kartı ödeme alışkanlıkları (Yüzde 45)Mevcut hesap ve borç durumu (Yüzde 32)Kredi kullanım yoğunluğu (Yüzde 18)Yeni kredi açılışı (Yüzde 5)

Kredili Ürün Ödeme Alışkanlıkları

Çekilen kredi taksitlerinin ya da kredi kartı borcunun son ödeme gününden önce ödenmesi, kredi notunu etkileyen faktörlerin başında gelir. Düzensiz yapılan kredili ürün ödemeleri ise Findeks notunun düşmesinde büyük rol oynar.

Mevcut Hesap ve Borç Durumu

Borç durumu ve limitlere göre belirlenen bir faktördür. Findeks raporunda genelde ''Borç / Limit'' yüzdesi olarak gösterilir.

Kredi Kullanım Yoğunluğu

Kredili ürün kullanmak ve borçları düzenli bir şekilde ödemek, kredi notunun yükselmesi için önemlidir. Hiç kredili ürün kullanmayan ve düzenli ödeme yapmayan kişiler için yüksek Findeks notuna sahip olmak daha zor olabilir.

Yeni Kredili Ürün Açılışları

Yakın zamanda alınan ve 'ödeme performansının belirlenemediği' krediler de kişinin risk oranını artıran, dolayısıyla notunu düşüren etkiye sahip olabilir.

Kısacası, daha yüksek kredi notu için düzenli kredili ürün kullanmak (ihtiyaç kredi, konut kredisi, kredi kartı vb.), borçları son ödeme gününden önce ödemek ve 'limit/borç' oranına dikkat etmek gerekir.

Kredi Notu Nerede Kullanılır?

Kredi notu kişilerin finansal güvenilirliğine dair bir değerlendirme aracıdır. Kredi kartı, konut ya da taşıt kredisi, ihtiyaç kredisi, kredili mevduat hesabı gibi ürünlere başvuru yapıldığı sırada kişinin kredi notu KKB’den sorgulanır ve çıkan sonuca göre ürünün açılıp açılmayacağına karar verilir.

Bankaların dışında araç kiralama, mesken ya da iş yeri kiralama süreçleri gibi durumlarda da kişinin Findeks kredi notu belirleyici rol oynamaktadır.

Kredi Notunu Etkileyen Faktörler Nelerdir?

Kredi notunun belirlenmesindeki faktörler arasında şunlar sayılabilir:

• Kredi geçmişi
• Kredi kartı kullanımı
• Borç miktarı
• Ödeme geçmişi
• Yeni kredi başvuruları
• Kredi türleri

Her ülkenin kredi notu değerlendirme sisteminin ve kredi notu aralıklarının farklı olabileceğini de bu noktada belirtelim.

Kredi Notu Nasıl Öğrenilir?

Kredi Kayıt Bürosu, kişilerin kredi notunu öğrenebilmesi için Findeks adlı bir platform oluşturmuştur. Bu platforma T.C. kimlik numarası ve kişisel bilgileriyle üye olan herkes, kredi notu ve risk raporu oluşturabilmektedir. Aynı platform üzerinde tüzel kişilikler de şirket bilgileri ile kayıt oluşturarak risk raporu ve kredi notu sorgulama gibi hizmetlerden yararlanabilmektedir.

Kullanıcılar kendilerine ait bilgileri sorgulayabileceği gibi, karşı tarafın izin vermesi durumunda başkalarının kredi notuna ve risk raporuna da erişebilmektedir. Örneğin bir araç kiralama hizmeti satın alırken izin vermeniz halinde şirket sizin kredi notunuzu ve risk raporunuzu Findeks üzerinden görüntüleyebilir. Sıfırdan kurulacak bir iş ilişkisi söz konusu olduğunda bu yöntem sıklıkla tercih edilmektedir.

Kredi Notu Neden Düşer?

Kredi notunun düşmesine neden olabilecek birçok faktör bulunmaktadır. Kredi notunun düşmesine yol açabilecek bazı yaygın durumlar:

Ödeme Geciktirme

Kredi kartı faturaları, kredi taksitleri veya diğer borçları zamanında ödememek, kredi notunun düşmesi anlamına gelebilir.

Yüksek Borçluluk Oranı

Tanımlanmış kredi limitlerinin büyük bir kısmını kullanmak, özellikle kredi kartlarında yüksek borç bakiyelerinin birikmesi, kredi notunu olumsuz etkileyebilir.

Yeni Kredi Başvuruları

Sık sık yeni kredi veya kredi kartı başvuruları yapmak, potansiyel kredi riski olarak algılanabilir ve kredi notunu düşürebilir.

Kredi Hesaplarının Kapatılması

Aktif kredileri vadesi gelmeden kapatmak veya kapatılmış kredili mevduat hesaplarına sahip olmak, kredi geçmişinin azalması veya bozulması sonucu kredi notunun düşmesine neden olabilir.

Temerrüt ve İcralar

Borçlarınızı ödemekte sürekli olarak temerrüde düşmek veya icralık duruma gelmek, kredi notunuzun ciddi şekilde düşmesine neden olabilir.

Kredi Kullanım Çeşidi

Yalnızca tüketici kredilerine sahip olmak veya kredi çeşitliliği eksikliği, kredi notunuzun düşmesine neden olabilir. Kredi çeşitliliğinin fazla olması, tüketicinin farklı kredi türlerinde (örneğin, ipotek kredileri, otomobil kredileri, kredi kartları) deneyim kazandığını ve bunları etkili bir şekilde yönetebildiğini gösterir.

Bu faktörlerin her biri, kredi notunun düşmesine yol açabilir. Kredi notunu olabildiğince yüksek tutmak için borçları zamanında ödemek, kredi kullanımını dengede tutmak ve kredi başvurularını dikkatli bir şekilde yönetmek önemlidir.

Kredi Kartı Kullanımının Etkisi

Kredi kartı kullanımı, kredi notunun belirlenmesi sırasında belirli etkilere sahip olabilir. Örneğin; kredi kart borcunun son ödeme tarihinden geç ödenmesi ya da hiç ödenmemesi kredi notunun düşmesine neden olmaktadır. Ayrıca kart limitinin tamamını kullanmak, sürekli limit artırım talebinde bulunmak ve ret cevabı almak da kredi notunu düşüren etkenler arasında sayılabilir.

Kredi notu belirlenirken önemli olan, kişinin ne kadar borçlu olduğundan çok bu borcun ödenme düzenine ne kadar sadık kaldığıdır. Bu nedenle kredi ve kredi kartı borçlarının belirlenen zaman aralığında ödenmesi önemlidir. Kredi kartında dikkat edilmesi gereken, ekstrede belirtilen minimum ödeme tutarının son ödeme tarihine kadar ödenmiş olmasıdır. Toplam borç tutarının ödenmesi limitlerde ve borçluluk oranında bir iyileşme sağlayacağı için faydalı olacaktır, ancak kredi notunu direkt olarak etkilemez. Taksitli kredilerde ise belirlenen kredi ödeme gününde taksit ödenmelidir. Tıpkı geç ödemek gibi erken taksit ödemeleri de kredi notunun düşmesine sebep olabilmektedir.

Hiç kredi kartı kullanmamış ya da banka hesabı açmamış olmak ise kişinin finansal geçmişine dair hiçbir iz bulunamaması anlamına geleceği için kredi notunun hesaplanamaması gibi son derece olumsuz bir duruma yol açabilir.

Varlıkların ve Teminatların Kredi Notuna Etkisi

Bireysel varlıklar (menkul kıymet varlıkları, taşınmazlar vb.) kişinin borç alırken karşılık olarak gösterebileceği değerler arasındadır. Kişinin üzerine kayıtlı ev, dükkan, arsa, otomobil gibi reel varlıkların bulunmasının kredi notuna doğrudan bir etkisi olmamaktadır. Ancak kredi limitlerinin belirlenmesinde kişinin varlık durumu bankalar tarafından bir güvence olarak kabul edilebilmektedir. Kişinin belgelenebilir, aylık sabit bir gelirinin bulunması finansal kuruluşların dikkat ettiği bir diğer unsur olabilmektedir.

Bunların dışında bazı sigorta ürünleri ve BES sözleşmeleri kredi kullanırken teminat olarak gösterilebilmektedir. Teminat gösterilen BES sözleşmeleri, kredi borcu devam ettiği sırada iptal edilemez. Devlet katkısı ise bu teminatın dışında tutulmaktadır.

Kredi Notu Nasıl Yükselir?

Kredi notu, yetkili kuruluş tarafından belirli aralıklarda sürekli güncellenmektedir. Kredi notunun yükseltilmesi için atılabilecek bazı adımları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Ödemeleri Düzenli Yapmak
• Borçları Azaltmak
• Kredi Hesaplarını Açık Tutmak
• Yeni Kredi Başvurularını Sınırlamak
• Kredi Çeşitliliği
• Kredi Geçmişini İncelemek
• Kredi Kartı Limit Artışına İzin Vermek
• Uzun Vadeli Finansal Planlama

Ödemeleri Düzenli Yapmak

Kredi kartı borçları, kredi taksitleri ve diğer faturaları düzenli olarak ve zamanında ödemek kredi notunu olumlu yönde etkiler.

Borçları Azaltmak

Kredi kartı borçlarını ve diğer borçları azaltmak, kredi kullanım oranını düşürür ve kredi notunu artırır.

Kredi Hesaplarını Açık Tutmak

Kullanılmayan kredi kartı veya hesapları kapatmak yerine, onları açık tutmak kredi geçmişini uzatır ve kredi çeşitliliğini artırır, bu sayede kredi notunu pozitif etkilenecektir.

Yeni Kredi Başvurularını Sınırlamak

Sık sık yeni kredi başvuruları yapmak, kredi notunu düşürebilir. Bu nedenle, ihtiyaç duyulmadığı sürece yeni kredi başvurularından kaçınmakta fayda var.

Kredi Çeşitliliği

İpotek kredileri, otomobil kredileri, kredi kartları gibi farklı türde kredi hesaplarına sahip olmak, kredi çeşitliliğinizi artırır ve kredi notunuzu yükseltir.

Kredi Geçmişini İzlemek

Düzenli olarak kredi raporu alıp, kredi geçmişini kontrol etmek; hataları tespit etmek ve düzeltmek için rehber görevi üstlenir. Doğru bilgilerin raporda yer alması, kredi notunun doğru bir şekilde hesaplanmasını sağlar.

Kredi Kartı Limit Artışına İzin Vermek

Var olan kredi kartlarının limitlerini artırmak, kredi kullanım oranını düşürebilir ve kredi notunu yükseltebilir. Ancak, bu adımı atarken dikkatli olunmalı ve harcamalar kontrol altında tutulmalıdır. Halihazırda kredi notu düşük olan müşteriler limit artış taleplerinde olumsuz dönüş alabilir ve bu ret yanıtı kredi notuna negatif olarak yansıyabilir. Bankaların önerdiği artış limitlerine sadık kalmak, iyi bir limit artış yolu olabilir.

Uzun Vadeli Finansal Planlama

Geleceğe dönük finansal hedefler belirlemek ve bunlara ulaşmak için uzun vadeli bir plan yapmak, kişinin genel mali durumunu iyileştireceği gibi kredi notuna yansıması olumlu olacaktır.

Kredi notunun yükselmesi için izlenecek adımları bu şekilde sıralayabiliriz. Ancak unutulmamalı ki, kredi notunun yükselmesi zaman alan bir süreçtir. Yetkili kuruluş, bu nedenle sabırlı olmak önemlidir.