BİST 100 Endeksi Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Türkiye’nin hisse senedi piyasasını yakından takip etmek isteyen yatırımcılar için BIST 100 Endeksi vazgeçilmez bir referans noktasıdır. En büyük ve en likit şirketleri bir araya getiren bu endeks, piyasanın genel yönünü gösteren güçlü bir gösterge olmasının yanı sıra yatırım kararlarında da yol gösterici bir rol üstlenir. Peki, BIST 100 tam olarak nedir, nasıl hesaplanır ve yatırımcılar bu endeksten nasıl faydalanabilir? Bu yazıda, BIST 100’ün hesaplama yönteminden endeks hisselerinin seçilme kriterlerine, BIST 30 ile farklarına ve yatırım araçlarına kadar merak ettiğin tüm detaylara ulaşabilirsin.

  

BİST 100 (XU 100) nedir?

BIST 100 endeksi (XU 100), Borsa İstanbul’da işlem gören en yüksek piyasa değerine ve işlem hacmine sahip 100 hisse senedinden oluşur. Bu endeks, Türkiye sermaye piyasasının genel performansını yansıtan en önemli göstergedir. Farklı sektörlerden şirketleri içerek ve piyasadaki çeşitliliği temsil eden BIST 100 Endeksi piyasa değeri ağırlıklıdır. Yani büyük şirketlerin etkisi daha fazladır. Yüksek işlem hacmi ve piyasa değeriyle yatırımcılar için likit bir yatırım ortamı sunan BIST 100, Türkiye hisse senedi piyasasının genel performansını takip etmek isteyen yatırımcılar için bir barometre görevi görür. Bununla beraber yatırımcıların portföy performanslarını değerlendirmeleri için kullanılan bir referans noktası olarak da düşünülebilir. Bu listenin içerisinde Türk Hava Yolları ve Koç Holding gibi Türkiye’nin farklı sektörlerdeki seçkin firmaları bulunur, listenin tamamına Borsa İstanbul resmî sitesinden ulaşabilirsin.

 

BİST 100 endeksi nasıl hesaplanır?

Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük ve en likit 100 hisse senedinin performansını yansıtan BİST 100 endeksi “serbest dolaşımdaki piyasa değeri” esas alarak hesaplanır. Her şirketin endeksteki ağırlığı, hisse fiyatı, toplam pay adedi ve fiili dolaşımdaki (yatırımcının elinde bulunan) pay oranına göre belirlenir. Yani her hisse senedinin endekse katkısı, hisse fiyatı × dolaşımdaki hisse sayısı × fiili dolaşım oranı formülüyle hesaplanır. Bu değerler toplanarak, “endeks böleni” adı verilen ve zaman içinde şirket birleşmeleri, bedelsiz sermaye artırımları veya temettü ödemeleri gibi piyasa hareketleriyle güncellenen bir sabite bölünür. Böylece, ani fiyat değişimlerinin endeks değerini yapay olarak yükseltmesi veya düşürmesi engellenir. Hesaplamalar Borsa İstanbul tarafından gerçek zamanlı olarak yapılır ve endeks, yatırımcılara piyasanın genel yönü hakkında güvenilir bir gösterge sunar. Ayrıca her çeyrek dönemde (Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim) endekste yer alacak şirketler likidite, piyasa değeri ve işlem hacmine göre yeniden değerlendirilir.

 

BİST 100 endeksi hisseleri neye göre belirlenir?

Borsa İstanbul’da işlem gören en büyük ve en likit 100 şirketin hisselerinden oluşan BIST 100 endeksine dahil edilecek hisseler, Borsa İstanbul tarafından her üç ayda bir yapılan değerlendirmeyle belirlenir. Seçim kriterlerinin başında, şirketin piyasa değeri, işlem hacmi (likiditesi) ve fiili dolaşımdaki pay oranı vardır. Yani bir hissenin BIST 100’e dahil olabilmesi için hem yatırımcılar arasında aktif şekilde işlem görüyor olması hem de piyasada yeterli oranda dolaşımda bulunması gerekir. Ayrıca bu hisselerin A veya B grubu olması ve Yıldız Pazar’da işlem görüyor olması da şarttır.

 

BİST 100 şirketi ne demektir?

Bir şirketin BİST 100 şirketi olması borsadaki güvenilirliğine, büyüklüğüne ve yatırım yapılabilirliğine dair önemli bir göstergedir. Bu şirketler genellikle Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan sektörlerde faaliyet gösterir ve yatırımcıların ilgisini çeker. Endekse dahil olmak, şirketin görünürlüğünü artırır, portföylerde daha fazla yer bulmasına ve yabancı yatırımcıların dikkatini çekmesine olanak sağlar. Sonuç olarak, şirketler için prestijli bir sınıflandırma olan BIST 100 ayın zamanda, piyasadaki genel eğilimi yansıtan bir gösterge görevi görür.

Papel, Büyük İşletmeler ve Şirketler için Çözümler ile işletmelerin ihtiyaçlarına cevap verir, hayatı kolaylaştırır.

 

BİST 100 ve BİST 30 endeksi arasındaki fark nedir?  

BIST 100, Borsa İstanbul’da işlem gören A ve B grubu, Yıldız Pazar’daki en büyük 100 şirketi içerirken, BIST 30 bu havuzun içinden piyasa değeri ve işlem hacmi en yüksek olan ilk 30 şirketi seçer. Bu nedenle BIST 30, daha dar bir alandır ve likiditesi yüksektir; yine de BIST 100’ün kapsadığı 100 şirketin tamamını içinde barındırır. Her iki endeks de üç ayda bir (Ocak, Nisan, Temmuz, Ekim) fiili dolaşımdaki pay miktarına ve işlem hacmine göre yeniden değerlendirilip güncellenir.

 

 BİST 100 endeksi ne zaman değişir?

BİST 100 endeksinin kapsamı, gün içindeki fiyat hareketlerine göre anlık olarak değişmesinin yanı sıra her üç ayda bir yapılan periyodik değerlendirmelerle de güncellenir. Gün boyunca, endekste yer alan hisselerin fiyatları ve fiili dolaşımdaki pay miktarları sürekli olarak izlenir ve bu veriler doğrultusunda endeksin değeri saniyeler içinde otomatik olarak yeniden hesaplanır. Öte yandan, Borsa İstanbul her yıl Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının başında olmak üzere üçer aylık dönemlerle BIST 100 endeksini gözden geçirir. Bu periyodik güncellemelerde, endekste yer alacak şirketler işlem hacmi, piyasa değeri ve fiili dolaşımdaki pay oranı gibi kriterlere göre yeniden değerlendirilir. Uygun şartları sağlayamayan şirketler endeksten çıkarılır, bu şirketlerin yerine kriterleri karşılayan yeni şirketler dahil edilir. Böylece BIST 100 endeksi, sürekli güncellenerek Türkiye borsasının en büyük ve en likit şirketlerini göstermeye devam eder.

 

BİST 30, BİST 50, BİST 100 nasıl alınır?

BIST 30, BIST 50 ve BIST 100 endeksleri doğrudan alınıp satılamaz; çünkü bunlar birer hisse senedi değil, belirli kriterlere göre seçilmiş şirketlerin performansını ölçen göstergelerdir. Fakat bu endeksleri takip ederek yatırım yapılabilir. Bunun en yaygın yollarından biri, endeksleri birebir izleyen borsa yatırım fonlarına (ETF) yatırım yapmaktır. Bir diğer seçenek, portföy yönetim şirketleri tarafından sunulan ve endeks hisselerine ağırlıklı yatırım yapan yatırım fonlarıdır. Bu fonlar da aracı kurumlar veya bankaların dijital yatırım platformları üzerinden satın alınabilir. Ayrıca, BIST 30, 50 veya 100 endekslerinde yer alan şirketlerin hisseleri tek tek seçilerek portföy oluşturulabilir, böylece endeksin genel hareketine yakın bir performans elde etmek mümkün olur.

 

Kaynaklar: 1.

 

“Bu blog yazısında sunulan bilgiler; yalnızca genel nitelikte olup hukuki, mali veya yatırım danışmanlığı teşkil etmemektedir. İçerik, bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, özel durumlarınız için profesyonel danışmanlık almanız tavsiye edilir. Yazıda yer alan ifadeler, herhangi bir bağlayıcılık veya sorumluluk doğurmamakta, yalnızca yazarın değerlendirmelerini yansıtmaktadır. Alacağınız kararlarda tüm sorumluluk tarafınıza ait olup, Papel Elektronik Para ve Ödeme Hizmetleri A.Ş. bu bağlamda herhangi bir yükümlülük kabul etmemektedir.”