Fintek Nedir, Nasıl Çalışır ve Günlük Hayatınızı Nasıl Etkiler?

Türk Dil Kurumu ise fintek terimini şöyle açıklıyor: 'Finansal hizmetleri yenilikçi, tamamlayıcı ve hızlandırıcı iş modelleri ile sayısal teknolojiler kullanarak sunan kuruluş veya ürün.’ Bu tanımda da dikkat çekildiği gibi, fintek ürün ve şirketleri 'tamamlayıcı' ve 'hızlandırıcı' olma özelliği taşıyor. Yani en temelde fintek; şirketlerin, iş insanlarının ve tüketicilerin finansal işlem ve operasyonlarını daha iyi yönetmelerine imkân tanır. Daha önce finansal hizmet alamayan kişilere ulaşmayı da sağlayan bu teknolojiler, daha hızlı ve daha kişiselleştirilmiş parasal hizmetler sunar.

Fintech'in Kısa Tarihi: Nasıl Başladı?

Bugün bildiğimiz anlamda fintek, 20. yüzyılın sonlarında kök salmış olsa da izleri 19’uncu yüzyılın sonlarına kadar izlenebilir. Modern fintek sektörü ise 2008 bankacılık krizinde, geleneksel finans kurumlarına olan güvenin azalması ve teknolojik ilerlemelerin artmasıyla doğdu. Bu dönemde ortaya çıkan fintek girişimleri, finans piyasasını yeniden şekillendirdi.

Fintek 1.0:

Fintek 1.0, genellikle finansal teknolojilerin erken yıllarını, yaklaşık 1990'ların sonlarından 2000'lerin ortalarına kadar olan dönemi kapsar. Temel finansal hizmetler, elektronik ödemeler ve geleneksel bankacılık süreçlerinin dijitalleştirilmesi ile kendini gösteren bu süreçte online (çevrimiçi) bankacılık, erken dijital ödeme sistemleri gelişti.

Fintek 2.0:

Bu aşama, 2000'lerin ortalarından 2010 civarına kadar olan dönemi kapsar. Daha sofistike hizmetlere genişleme, kişiden kişiye ödünç verme, kitlesel fonlama ve mobil teknolojilerin entegrasyonunun ortaya çıkışı bu süre zarfında gerçekleşti. Bu süreçteki ana teknolojiler ise mobil uygulamalar, ileri düzey veri analitiği ve blockchain teknolojisidir.

Fintek 3.0:

Yaklaşık 2010 yılından günümüze kadar olan daha yakın yılları tanımlamak için kullanılır. Daha fazla yenilik, piyasa bozuculuk ve yapay zekâ, makine öğrenimi, blockchain ve açık bankacılık gibi önemli teknolojilerin entegrasyonu Fintek 3.0 ile hızlandı. Günümüz fintek ekosisteminde öne çıkan teknolojiler ise yapay zekâ, makine öğrenmesi, blockchain, açık bankacılık API'leri ve robo-danışmanlardır.

En Temel Özellikleriyle Fintek

Fintek kullanıcılarını 2 ana kategoriye ayırabiliriz: İşletmeden işletmeye (B2B) ve işletmeden tüketiciye (B2C). B2B fintek kullanıcıları; akıllı cihazlar, müşteri ilişkileri yönetimi hizmetleri ve bulut tabanlı platformlar aracılığıyla finansman, krediler ve ek finansal yardım elde etmek için finansal teknolojileri kullanan işletmelerdir.B2C fintek kullanıcıları ise, internet üzerinden para transferi yapmak, finans ihtiyaçlarını yönetmek ve çeşitli finansal hizmetlere erişmek için ilgili uygulamaları tercih eden kullanıcıları tanımlar. Her geçen gün gelişen bu teknolojiler ve araçlar, işlem sürecini basitleştirmeyi ve tüm taraflar için ‘gereksiz’ adımları ortadan kaldırmayı amaçlar.

Fintek Şirketleri Güvenli midir?

Fintek şirketleri de bankalar ve diğer finansal kurumlar gibi yasal düzenlemelere tabidir ve kullanıcılarını korumak, güvenli hizmetler sağlamak için çeşitli yasal ve düzenleyici kurallara uyumlu olmalıdır. Veri gizliliği, kara para aklamayı önleme yasaları ve siber güvenlik, fintek düzenlemesinin temel unsurlarıdır. Fintek şirketleri, finansal hizmetler sektöründe faaliyet gösterebilmek için bu düzenlemelere uymak zorundadır. Örneğin Papel, 6493 Sayılı Kanun kapsamında kurulmuş ve TCMB tarafından faaliyet izni verilmiş bir elektronik para ve ödeme hizmetleri kuruluşudur.

Fintek Türleri Nelerdir?

Ortaya çıkışından bu yana gelişmeye devam eden finans teknolojileri, birçok farklı alandaki ihtiyaçlara cevap vermek için değişim ve farklılaşmalarla yaygınlaştı. Bu teknolojilerin öne çıktığı alanları şöyle sıralayabiliriz:

Mobil Ödemeler:

Mobil ödeme şirketleri, mobil uygulamalar ve dijital cüzdanlar aracılığıyla uygun ve hızlı ödeme çözümleri sağlar.

Robo-Danışmanlık ve Hisse Senedi Ticareti:

Bu alandaki fintek şirketleri, algoritmalar ve veriye dayalı içgörüler kullanarak kişiselleştirilmiş yatırım tavsiyeleri sağlar ve hisse senetleri ve diğer finansal varlıkları ticaretini yapar.

Bütçeleme Uygulamaları:

Bütçeleme uygulamaları ve hizmetleri, kullanıcıların finansal durumlarını daha etkili bir şekilde yönetmelerine yardımcı olur, veri analizi ve kişiselleştirilmiş öneriler kullanarak tasarruf ve harcama alışkanlıklarını iyileştirir.

Uluslararası Para Transferi:

Bu alandaki şirketler, teknolojiyi kullanarak işlem maliyetlerini azaltan hızlı ve düşük maliyetli uluslararası para transfer hizmetleri sunar.

Düzenleyici Teknoloji (RegTech):

Regtech şirketleri, finans kurumlarının düzenlemelere uyum sağlamalarına yardımcı olacak çözümler geliştirir ve risk yönetimi süreçlerini iyileştirir.

Sigorta Teknolojisi (InsurTech):

Insurtech şirketleri, sigorta süreçlerini basitleştirmek, müşteri deneyimlerini iyileştirmek ve kişiselleştirilmiş sigorta ürünleri sunmak için teknolojiyi kullanır.

Kişiden Kişiye Ödünç Verme ve Kitlesel Fonlama:

P2P ödünç verme platformları ve kitlesel fonlama platformları, bireylerin birbirlerinden doğrudan para ödünç alıp vermelerini sağlar, geleneksel finansal aracılarını devre dışı bırakır.

Blockchain ve Kripto Para Birimleri:

Bitcoin ile ortaya çıkan bu tür finansal teknolojiler, merkezi olmayan defter teknolojilerine ve dijital para birimlerine odaklanır. Kişiden kişiye (P2P) transfer ve işlem, akıllı kontratlar ve NFT’ler blockchain teknolojisinin çıktıları olarak önemlidir.

Kredi:

Yenilikçi teknolojiler kullanan ve ilgili ülkenin yasal mevzuatını uyan fintek şirketleri, eğitimden iş sermayesine, ev kredisinden araç kredisine çok farklı alanlarda kredi olanağı sunar.

Tüketici Bankacılığı:

Neobanklar ve diğer fintek şirketleri, genellikle daha düşük işlem ücretler ve daha iyi kullanıcı deneyimleri ile online hesap açma, yüksek getirili tasarruf hesapları ve güvenceli ön ödemeli kartlar ve kredi kartları gibi dijital bankacılık hizmetleri sunar.

Teknoloji geliştikçe, fintek şirketlerinin finans sektöründeki rolünün giderek daha önemli hale gelmesi ve geleneksel finansal hizmetlerini dönüştürerek daha yenilikçi bir ekosistem oluşması ise birçok uzman tarafından kaçınılmaz olarak görülmektedir.

Finansal Teknolojilerin Günlük Hayatımıza Etkileri Nelerdir?

Fintek çözümleri bankaların verimliliği artırmasına, maliyetleri düşürmesine ve müşteri deneyimlerini iyileştirmesine olanak tanıdı. Bankalar ayrıca, müşterilere daha güvenli işlemler ve kişiselleştirilmiş hizmetler sunmak için yapay zekâ ve blockchain gibi fintek çözümlerinden yararlanmaya başladı.

Yenilikçi çözümler aynı zamanda ‘finansal kapsayıcılığı’ da genişletti. Finansal hizmetlere erişimin daha kolay, hızlı ve ucuz olması, bu tür hizmetleri kullanamayan birçok farklı toplum kesimini de sisteme entegre etmeye yardımcı oldu. Gelişen fintek araçları ayrıca geleneksel bankacılığı da önemli ölçüde etkiledi. Yeni teknolojiler, bankaların rekabetçi kalabilmek için uyum sağlamasını ve yenilik yapmasını gerektirdi. Bu sayede hem verimlilik arttı hem de teknolojik gelişim hızlandı. Özetle, 7/24 para transferinden fatura ödemeye, daha ucuz yurt dışı işlemlerden online bankacılığa günlük yaşamımızın parçası haline gelen birçok finansal teknoloji hem güvenliği artırırken hem de daha ucuz ve daha hızlı işlemlere olanak sağladı.

Fintek Sektörünün Geleceğini Şekillendiren 7 Teknoloji

Fintek endüstrisi hızla büyürken, birçok finansal hizmeti de dönüştürmeye devam ediyor. Gelecekte de bu dönüşümün hızlanarak devam edeceğini tahmin etmek hiç zor değil. Bu dönüşümün temelinde ise 7 ana teknoloji büyük rol oynayacak:

Yapay Zekâ:Yapay zekâ (Artificial Intelligence), görevleri otomatikleştirmek, karar verme süreçlerini optimize etmek ve müşterilere kişiselleştirilmiş deneyimler sunmak için kullanılıyor. Örneğin, kredi riskini değerlendirmek, dolandırıcılık tespiti yapmak ve robo-danışmanlık hizmeti sunmak için yapay zekâ uygulamaları kullanılabilir.

Blockchain:Blockchain, güvenli ve şeffaf işlemler gerçekleştirmek için kullanılan bir teknolojidir. Bu teknoloji, merkezi olmayan bir sistem aracılığıyla işlemlerin doğrulanmasını ve kaydedilmesini sağlar. Blockchain; ödemeler, ticaret finansmanı ve akıllı sözleşmeler gibi alanlarda kullanılabilir.

Bulut Bilişim:Bulut bilişim, finansal hizmetlerin verimliliğini, ölçeklenebilirliğini ve esnekliğini artırmak için kullanılıyor. Bu sayede, fintek firmaları daha hızlı ve daha az maliyetle büyümeye devam edecek.

Nesnelerin İnterneti (IoT):Nesnelerin İnterneti (Internet of things), finansal işlemleri otomatikleştirmek ve daha verimli hale getirmek için kullanılacak. Örneğin ödemeleri otomatik hale getirmek veya sigorta risklerini değerlendirmek için IoT teknolojisi kullanılabilir.

Açık Kaynak, SaaS ve Sunucusuz:Bu teknolojiler, yeni fintek girişimleri için giriş engellerini düşürerek yeniliği teşvik ediyor. Açık kaynak kodlu yazılımlar, geliştiricilere daha fazla özgürlük ve esneklik sunarken, SaaS ve sunucusuz çözümler, firmaların altyapı yatırımı yapmadan yeni uygulamalar geliştirmesine olanak sağlamaya devam edecek.

No-Code/Low-Code:Bu platformlar, kodlama bilgisine sahip olmadan uygulama geliştirmeyi mümkün kılarak yeniliği hızlandırıyor. İyi bir fikri hayata geçirmek çok daha kolay olacak. Bu sayede, daha fazla insan fintek çözümleri geliştirmeye ve bu alana katkıda bulunmaya teşvik edilebilecek.

Hiper Otomasyon:Hiper otomasyon, yapay zekâ, robotik ve diğer otomasyon araçlarını kullanarak manuel işleri otomatikleştirmeyi ve daha büyük verimlilik sağlamayı amaçlamaktadır. Bu sayede, fintek firmaları maliyetlerini düşürerek daha dayanıklı ve dayanıklı hale gelmeye devam ediyor.